MOB en NVB: de financiële weerbaarheid van ouderen vergroten

Financiële weerbaarheid is voor iedereen belangrijk. Door snelle technologische ontwikkelingen zijn ouderen echter een steeds kwetsbaarder groep. De werkgroep toegankelijkheid en bereikbaarheid van het maatschappelijk overleg betalingsverkeer (MOB) houdt zich hier al jaren mee bezig. Maar ook de overheid en de banken voelen zich verantwoordelijk. Dat blijkt uit de bestuurlijke afspraken die het ministerie van VWS en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) onlangs ondertekenden. Cees van Tiggelen (MOB) en Nicoline Tijssen (NVB) lichten toe.

Cees van Tiggelen: “De seniorenadviseurs nieuw leven inblazen”
“Het maatschappelijk overleg betalingsverkeer (MOB) is in 2002 opgericht om discussies die tot die tijd gefragmenteerd plaatsvonden in gezamenlijkheid te bekijken. En tot resultaten te komen. Want in het MOB zijn alle organisaties die met betalingsverkeer te maken hebben – aan de vraag- en de aanbodzijde – vertegenwoordigd. Denk aan De Nederlandsche Bank, die ook de voorzitter levert, de Nederlandse Vereniging van Banken, de Consumentenbond, de Betaalvereniging, MKB-Nederland, Thuiswinkel.org, het ministerie van Financiën. Ik vertegenwoordig de ouderenorganisaties NVOG, KBO-PCOB en het NOOM. In het MOB kunnen alle zaken op het gebied van betalingsverkeer aan de orde komen. De deelnemers komen 2 keer per jaar bij elkaar. De voorbereiding vindt plaats in 3 werkgroepen. Ik ben voorzitter van de werkgroep toegankelijkheid en bereikbaarheid.”

“De werkgroep toegankelijkheid en bereikbaarheid komt op voor alle consumenten en met name voor de 4 miljoen Nederlanders die buiten de digitale boot (dreigen te) vallen: ouderen, laaggeletterden en verstandelijk en lichamelijk beperkten. Dat zijn mensen die speciale aandacht vragen, die nog acceptgiro’s, overschrijvingen en contant geld gebruiken. Dus toen banken die wilden afschaffen, hebben wij dat tegengehouden. Want het mag niet zo zijn dat door de verdergaande digitalisering mensen hun eigen bankzaken niet meer kunnen doen. Dat staat haaks op hun zelfredzaamheid. Waarbij het overigens niet zo is dat elke nieuwe digitale ontwikkeling in het nadeel van deze groep mensen is. Contactloos betalen bijvoorbeeld is ontzettend populair onder ouderen. Wij maken banken bewust van het bestaan van deze groep. We willen dat ze rekening met hen houden. De meeste grote banken doen dat gelukkig.”

“Rekening houden met betekent niet dat banken deze groep mensen niet mag helpen. Ze mogen zeker stimuleren, zolang ze maar niet dwingen. Banken zouden er goed aan doen de seniorenadviseurs nieuw leven in te blazen. De adviseur die bij mensen thuis komt, dichtbij en laagdrempelig. Door gericht te investeren en mensen bij de hand te nemen kunnen banken de kwetsbare groep digitaal krijgen. Wat weer een positief effect op hun financiële veiligheid heeft. Want als mensen zelfredzaam zijn en zelf hun bankzaken kunnen doen, is de kans op fraude en misbruik zoveel kleiner. En mocht een oudere op een gegeven moment echt niet meer in staat zijn om zijn bankzaken zelf te doen, dan kan de adviseur het levenstestament ter sprake brengen om misbruik te voorkomen.”

Nicoline Tijssen: “Banken wijzen klanten op de mogelijkheden”
“De NVB wil met de sector merkbare stappen zetten om financieel misbruik van ouderen tegen te gaan. Hiervoor is een integrale aanpak én samenwerking nodig. De bestuurlijke afspraken die onze directeur en minister Hugo de Jonge onlangs ondertekenden zijn een verdere vertaling van deze voornemens. Heel belangrijk is de samenwerking in de Brede Alliantie Veilig financieel ouder worden. Daar borduren we op voort. Samen gaan we het vanzelfsprekend maken dat mensen hun geldzaken op een goede en veilige manier regelen. Denk aan het instellen van een zakgeldrekening of huishoudrekening, het verlagen van de paslimieten en een extra paar ogen dat meekijkt. Dat moet allemaal net zo logisch worden als het niet verstrekken van een pincode aan anderen. Banken dragen dit actief uit en wijzen klanten bij iedere passende gelegenheid op de mogelijkheden. De andere partners uit de Brede Alliantie ondersteunen banken hierbij. Zo werken we gezamenlijk aan bewustwording en het voorkomen van financieel misbruik.”

“Voorbeelden van concrete maatregelen zijn een trainingsprogramma om ouderen te leren te bankieren via internet, een laagdrempeliger machtigingsproces waardoor een vertrouwd persoon kan meekijken, een flyer veilig bankieren, seniorenadviseurs en coaches die ouderen helpen bij hun bankzaken, en natuurlijk het participeren in lokale allianties. Een uitdaging is nog het monitoren vanuit de bank op opvallende transacties. Want wat voor de één een ongewone transactie is, is de voor de ander de normaalste zaak van de wereld. Natuurlijk speelt privacywetgeving hier een rol, maar ook de manier waarop wij de monitoring inrichten en of alle klanten hier behoefte aan hebben. Het helpt om dit interbancair en met ketenpartners te bespreken zodat we met een goed verhaal naar een mogelijke (privacy)toezichthouder kunnen toestappen. Tijdens het werkbezoek afgelopen maand van de NVB en haar leden aan Veilig Thuis kwam dit onderwerp dan ook ter sprake. En in maart organiseerden de NVB en haar leden een maatschappelijk forum over de financiële zelfredzaamheid van ouderen. Aan de discussie onder leiding van oud-Tweede Kamerlid Sharon Gesthuizen namen bankbestuurders, klanten van banken en maatschappelijke organisaties deel. Ze spraken onder andere over digitalisering, financieel misbruik en het tijdig regelen van financiële zaken, bijvoorbeeld met een levenstestament.”

“Voor banken is financiële weerbaarheid een enorm belangrijk maatschappelijk thema. Banken hebben zich hieraan gecommitteerd en werken actief mee aan verschillende initiatieven. Centraal staat de begeleiding van ouderen door speciaal hiervoor getraind personeel. We houden de voortgang ook op bestuurlijk niveau in de gaten. Over een halfjaar vindt het eerste peilmoment plaats. In de tussentijd blijven banken en overheid samen met de andere leden van de Brede Alliantie zoeken naar verdere verbetering.”